วันไหว้ครู เป็นพิธีกรรมที่เป็นประเพณีของไทยที่นิยมปฏิบัติมาแต่สมัยโบราณ แสดงถึงความระลึกถึงบุญคุณของครู การไหว้ครูเป็นการแสดงตนว่าขอเป็นศิษย์ของท่านโดยตรง
วันที่ 15 มิถุนายน 2566 นายสุทัศน์ สุวรรณโน ผู้อำนวยการโรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์ นายสงกรานต์ ตะโคดม รองผู้อำนวยการโรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย พร้อมด้วยคณะครู-บุคลากร ได้ดำเนินการจัดกิจกรรมวันไหว้ครู ประจำปีการศึกษา 2566 ณ ห้องประชุมใต้อาคารเทียนทอง โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์ โดยประเพณีไหว้ครูนี้ เป็นประเพณีที่งดงามของไทยอีกอย่างหนึ่ง ที่ได้รับการปฏิบัติต่อเนื่องกันมาเป็นเวลาที่ยาวนาน ความสำคัญของการไหว้ครู คือ การที่ศิษย์มาขอฝากตัวเรียนรู้วิชาจากครู และครูก็รับหน้าที่ที่จะถ่ายทอดวิชาความรู้และให้ความรักแก่ศิษย์
วันไหว้ครูกำหนดขึ้นในวันพฤหัสบดีที่ 2 ของเดือนมิถุนายนของทุกปี ในช่วงเปิดเทอมของภาคเรียนการศึกษาที่ 1 ของโรงเรียนทุกสังกัดที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐานให้กับผู้เรียนไม่ว่าจะเป็น กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงมหาดไทย หรือ การอาชีวศึกษา สำหรับวันไหว้ครู 2566 ตรงกับวันพฤหัสบดีที่ 8 มิถุนายน 2566
ความสำคัญพิธีไหว้ครู
ครู คือ ผู้สั่งสอนศิษย์ ผู้ถ่ายทอดความรู้ให้แก่ศิษย์ มาจากคำว่า ครุ (คะ-รุ) ซึ่งแปลว่าหนัก ที่ต้องค้นคว้าหาความรู้ที่จะถ่ายทอดแก่ศิษย์
การไหว้ครู เป็นพิธีกรรมที่นิยมปฏิบัติมาแต่สมัยโบราณ ที่แสดงความเคารพสักการบูชาครูบาอาจารย์ด้วยความสำนึกในพระคุณของท่าน ซึ่งนักเรียนต้องนำดอกไม้ ธูป เทียน ไปสักการบูชาครูเพื่อแสดงตนขอเป็นศิษย์
ดอกไม้ที่ใช้ในพิธีไหว้ครู
ในพิธีไหว้ครูนับตั้งแต่สมัยก่อน จะใช้ดอกไม้หลัก 4 อย่างในการทำพาน ซึ่งดอกไม้ ความหมายในการระลึกคุณครู ได้แก่
1. หญ้าแพรก สื่อถึง ขอให้เรียนได้เร็วเหมือนหญ้าแพรก ที่โตได้เร็วและทนต่อสภาพดินฟ้า อากาศ ทนต่อการเหยียบย่ำ ซึ่งเปรียบเสมือน คำสั่งสอนของครูบาอาจารย์
2. ดอกเข็ม สื่อถึง ขอให้มีสติปัญญาเฉียบแหลม เหมือนชื่อของดอกเข็ม ซึ่งเป็นปริศนาธรรมว่า ครูต้องจัดการเรียนการสอนเพื่อปลูกฝังความคิด ให้นักเรียนนักศึกษาเป็นคนฉลาด (หัวแหลม) รู้จักวิเคราะห์วิจารณ์
3. ดอกมะเขือ สื่อถึง การเปรียบเทียบว่า มะเขือนั้น จะคว่ำดอกลงเสมอเมื่อจะออกลูก แสดงถึง นักเรียนที่จะเรียนให้ได้ผลดีนั้นต้องรู้จักอ่อนน้อม ถ่อมตน เป็นคนสุภาพเรียบร้อย เหมือนมะเขือที่โน้มลง
4. ข้าวตอก เนื่องจากข้าวตอกเกิดจากข้าวเปลือกที่คั่วด้วยไฟอ่อน ๆ ให้ร้อนเสมอกันจนถึงจุดหนึ่งที่เนื้อข้างในขยายออก จนดันเปลือกให้แยกออกจากกัน ได้ข้าวสีขาวที่ขยายเม็ดออกบาน ซึ่งสามารถนำไปประกอบพิธีกรรม หรือทำขนมต่าง ๆ ได้ ดังนั้น ข้าวตอกจึงเป็นสัญลักษณ์ของความมีระเบียบวินัย หากใครสามารถทำตามกฎระเบียบ เอาชนะความซุกซนและความเกียจคร้านของตัวเองได้ ก็จะเหมือนข้าวตอกสีขาวที่ถูกคั่วออกจากข้าวเปลือก
บทสวดมนต์ไหว้พระก่อนไหว้ครู
พิธิไหว้ครู เมื่อพิธีกร หรือ ครู อาจารย์กล่าวนำ นักเรียนว่าตาม
อรหัง สัมมาสัมพุทโธ ภควา พุทัง ภควันตัง อภิวาเทมิ (กราบ)
สวากขาโต ภควตา ธัมโม ธัมมัง นมัสสามิ (กราบ)
สุปฏิปันโน ภควโต สาวกสังโฆ สังฆัง นมามิ (กราบ)
คำไหว้ครู
(นำ) ปาเจราจริยา โหนติ (รับพร้อมกัน) คุณุตตรานุสาสกา (สวดทำนองสรภัญญะ)
(นำ) - ข้าขอประณตน้อมสักการ (รับ) บูรพคณาจารย์ ผู้กอปประโยชน์ศึกษา ท่านผู้ประสาทวิชา อบรมจริยา แก่ข้าในกาลปัจจุบัน ข้าขอเคารพอภิวันท์ ระลึกคุณอนันต์ ด้วยใจนิยมบูชา ขอเดชกตเวทิตา อีกวิริยะพา ปัญญาให้เกิดแตกฉาน
ศึกษาสำเร็จทุกประการ อายุยืนนาน อยู่ในศีลธรรมอันดี ให้ได้เป็นเกียรติเป็นศรี ประโยชน์ทวี แก่ชาติ และประเทศไทย เทอญฯ
(นำสรุป) ปัญญาวุฑฒิกเร เต เต ทินโนวาเท นมามิหัง
แปลว่า ได้อบรมสั่งสอนศิษย์ให้มีวิชาความรู้ ได้ให้โอวาทตักเตือนด้วยเมตตาธรรม ข้าพเจ้าขอกราบไหว้คุณครูอาจารย์เหล่านั้นด้วยความเคารพ
